Nowa wystawa czasowa prezentowana w Muzeum Uzbrojenia w całości poświęcona jest polskim siłom specjalnym. Wystawa prezentuje rozwój formacji od założenia do czasów współczesnych. W 80. rocznicę utworzenia polskich Komandosów zapraszamy.
Na wystawie zaprezentowane zostaną pamiątki związane z formowaną w 1942 roku w Szkocji Samodzielną Kompanią Commando a także eksponaty przybliżające spadkobierców tych chlubnych tradycji w Wojsku Polskim. Wśród eksponatów znajdą się nieprezentowane na co dzień obiekty znajdujące się w zbiorach prywatnych. Całość ekspozycji ma za zadanie przybliżyć widzom trudną służbę w Wojskach Specjalnych.
Nowa wystawa czasowa w Muzeum Uzbrojenia prezentuje dzieje polskich jednostek komandosów od czasu ich powstania w 1942 roku w Szkocji w ramach Polskich Sił zbrojnych na Zachodzie czyli 1. Samodzielną Kompanię Commando (1. SKC), a następnie 2. Baon Komandosów Zmotoryzowanych. Następnie jednostki dziedziczące tradycje 1. SKC, aż po współczesną Jednostkę Wojskową Komandosów z Lublińca, której to Żołnierze Zespołu Bojowego B noszą na rękawach mundurów Odznaki Operacji Połączonych podobne do tych jakie nosili pierwsi polscy Komandosi – żołnierze 1. SKC.
Na wystawie będzie można zobaczyć blisko czterdzieści jednostek ręcznej broni strzeleckiej używanej przez polskich Komandosów od 1942 roku po współczesność, różnorodną broń białą, w tym słynne noże – sztylety FS. Prezentujemy kilkanaście umundurowanych sylwetek oraz wyposażenie specjalistyczne – od pojazdów, przez sprzęt spadochronowy i łączności, aż po utensyliach związane z wyposażeniem Komandosów. Nie zabrakło również memorabiliów i pamiątek związanych ze służbą wojskową i działalnością jednostek oraz środowisk weteranów i kultywujących tradycje polskich Komandosów.
Zielony Talizman
Nakrycie głowy
W początkowym okresie tworzenia oddziałów Commando w armii brytyjskiej wstępujący do nich ochotnicy pozostawali przy nakryciach głowy oraz znakach swych macierzystych jednostek.
W związku z panującym bałaganem postanowiono poszukać kompromisu, gdyż w armii Commonwealth`u (Wspólnoty Narodów) nie do przyjęcia był taki stan rzeczy. Ogłoszono konkurs na odpowiednie nakrycie głowy wyróżniają-ce żołnierzy nowej formacji. Ostatecznie zdecydowano się na nakrycie głowy w formie beretu. Berety tłoczono z jednego kawałka ciemno zielonego filcu z czarną podszewką. Dolna krawędź beretu obszywana była czarną skórą, wewnątrz której przewleczona była czarna taśma do regulacji rozmiaru, którą podczas użytkowania beretu w polskiej kompanii noszono wyprasowaną i wypuszczoną luźno na zewnątrz. Z prawej strony znajdowały się dwa otwory wentylacyjne z mosiężną obwódką malowaną na czarno, a od wewnątrz podszyte skórą. W jednostkach brytyjskich nad kantem lewego oka noszono odznaki pułkowe, natomiast w polskiej kompanii wykonanego z mosiądzu orła wspartego na tarczy amazonek. Zielony beret nazywany przez żołnierzy „Talizmanem” wręczany był każdemu z ochotników po ukończeniu specjalistycznego szkolenia w Achnacarry (Szkocja). Był to swego rodzaju certyfikat potwierdzający przebrnięcie przez ten morderczy etap szkolenia. Po zatwierdzeniu projektu pierwsze egzemplarze beretów trafiły do jednostek liniowych w październiku 1942 roku. Aby prawidłowo nałożyć nakrycie głowy należało beret naciągnąć na głowę na ok. połowę wysokości czoła w ten sposób, by skórzany otok leżał prostopadle do osi wyprostowanej sylwetki, a oś pionowa orła leżała nad zewnętrzną krawędzią lewego oka. Następnie beret należało naciągnąć na prawe ucho.
Książka
Niezwykłym wydarzeniem w życiu 2. Batalionu Komando-sów Zmotoryzowanych było wydanie drukiem pierwszej prawdziwej książki o dziejach 1. Samodzielnej Kompanii Commando. W dniu 9 kwietnia 1946 roku w koszarach w Maceracie do rąk żołnierzy Baonu trafiła książka pt.: „Zielony Talizman Reportaże z dziejów Pierwszej Samodzielnej Kompanii Commando 1942-1944”. Sam tytuł książki nawiązuje do noszonego przez Komandosów nakrycia głowy – zielonego beretu, który był ich żołnierskim talizmanem. Książka jest dziełem zbiorowym, często pisanym na gorąco, tuż po akcji, licznie ilustrowana fotografiami obrazującymi działania Komandosów. Okładkę, zaprojektowała A. Grzymala Siedlecka, a druk odbył się w Bolonii w nakładzie 950 egzemplarzy. Zawarty w książce materiał opowiada o dziejach 1. Samodzielnej Kompanii Commando od momentu jej powstania we wrześniu 1942 roku do jej przekształcenia w 2. Baon Komandosów w sierpniu 1944 roku. Pierwszy egzemplarz przekazano dowódcy batalionu mjr. Władysławowi Smrokowskiemu z dedykacją: „Staremu – twórcy 1. Samodzielnej Kompanii Commando, rzeczywistemu autorowi jej życia i czynów autorzy”. Przez lata, kiedy to niewiele egzemplarzy dotarło do będącego za żelazną kurtyną kraju, „Zielony Talizman” stał się obiektem pożądania kolekcjonerów, a zarazem „Biblią” Polskich Komandosów. W przeszłości wydarzeniem było posiadanie kserokopii tej publikacji. Dziś każdy z zainteresowanych może się zaopatrzyć w to wydawnictwo.
Wystawa czasowa: „Pod Zielonym Talizmanem – 80 lat polskich Komandosów”
Autor Wystawy: Przemysław Kapturski
Kurator wystawy: Krzysztof Jankowiak i Witold Rogowski
Miejsce: Muzeum Uzbrojenia na Cytadeli
Termin: 14.05-23.12 2022
WYSTAWA POD HONOROWYM PATRONATEM MARIUSZA BŁSZACZAKA MINISTRA OBRONY NARODOWEJ
DOKUMENTACJA WYSTAWY:
