W Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII cały czas trwają roboty budowlane w ramach projektu „Renowacja i adaptacja Fortu VII w Poznaniu dla zachowania dziedzictwa kulturowego”.
Dzięki temu Projektowi prawa część fortu odzyska dawny wygląd, pomieszczenia zostaną wyposażone w odpowiednią infrastrukturą, która pozwoli otworzyć w Forcie VII nową ścieżkę zwiedzania o tematyce fortyfikacyjnej. Oprócz walorów architektonicznych samego obiektu będzie można podziwiać repliki sprzętu artyleryjskiego. Zostały one tak dobrane, aby zwiedzający mogli poznać historię fortu od jego powstania aż do czasów kiedy przestał pełnić funkcje fortyfikacyjne, a więc do 1939 roku.
Zanim będziemy mogli Państwu tutaj zaprosić, chcemy uchylić rąbka tajemnicy. Tak na zachętę. Bo miejsce będzie unikatowe. Tutaj i na profilu fb systematycznie będziemy pokazywać wybrane eksponaty i detale modernizowanej, prawej części Fortu VII. Obserwujcie nas!
1. Polski schron bojowy z 1939 r.
W ramach przygotowań Poznania do obrony w 1939 r. na fortach i przy niektórych schronach w lewobrzeżnej części miasta Polacy zbudowali co najmniej 29 małych żelbetowych schronów bojowych (w tym dwa na Forcie VII). Widoczny na zdjęciu schron jeszcze niedawno był całkowicie zasypany, podczas rewitalizacji fortu odkopane zostało wejście oraz ściana czołowa ze strzelnicą. Wewnątrz zachował się drewniany szalunek stanowiący również warstwę przeciwodpryskową. Już niedługo stanowisko dopełniać będzie ustawiona wewnątrz replika ciężkiego karabinu maszynowego wz. 30.
2. stanowisko długolufowej armaty Ringkanone kalibru 150 mm (lg. 15 cm R. K.)
Fort VII jako jedyny w Poznaniu posiada 3 stanowiska typu nadbrzeżnego dla armat pierścieniowych. Widoczne na zdjęciu stanowisko zbudowane zostało w prawym narożniku szyjowo-barkowym fortu. Znajdująca się pośrodku wnęka osłaniała trzpień do którego przymocowana była laweta ramowa z armatą, przesuwająca się na boki po dwóch półkolistych szynach przymocowanych do granitowych bloków. Po zewnętrznej stronie większego łuku umieszczona była również podziałka umożliwiająca precyzyjne celowanie. Docelowo ma zostać tutaj ustawiona replika wspomnianej armaty, która istotnie wzbogaci tworzoną w prawej części fortu „ścieżkę fortyfikacyjną”.
3. blokhauz
Znajdujący się na placu broni przed koszarami szyjowymi blokhauz pełnił funkcje wartowni, która zabezpieczała zewnętrzną bramę wjazdową do fortu. W ścianach znajdowały się liczne otwory strzelnicze przebudowane w późniejszym czasie na okna (istniejące już w czasie funkcjonowania obozu koncentracyjnego). Budynek obiega rów diamentowy, który utrudniał nieprzyjacielowi podejście do strzelnic a także zabezpieczał je przed zasypaniem gruzem w wyniku zniszczenia fragmentu obiektu w czasie walk. Na uwagę zasługuje barierka odtworzona podczas obecnych prac remontowych, oczyszczona elewacja i uzupełniony nasyp ziemny.
4. Prawa kaponiera barkowa
Na zdjęciu wykonanym z wału, na pierwszym planie fortu widoczna jest prawa kaponiera barkowa oraz mur Carnota (wolnostojący mur ze strzelnicami) wzdłuż którego biegła kiedyś droga straży. Od strony zewnętrznej fosy znajduje się przeciwskarpa z łukami opróżnionymi. Z kaponiery barkowej trasa ścieżki fortyfikacyjnej prowadzić będzie do fosy fortu, którą zwiedzający będą mogli dojść do kaponiery czołowej.
5. schody łączące prawy schron pogotowia z podwalnią
w Poznaniu jedynie w Forcie VII zachowały się w całości żeliwne schody w obu schronach pogotowia. Na uwagę zasługuje ażurowa konstrukcja stopni, oraz ozdobne detale. Schody umożliwiały szybkie ukrycie się w podwalni żołnierzy na wypadek ostrzału fortu przez nieprzyjaciela, jak również szybkie wydostanie się na stanowiska na wypadek alarmu. Podczas prac remontowych drobne ubytki zostały uzupełnione a całość zakonserwowana
6. Nowe sale ekspozycyjne
Widoczne na zdjęciu dwa połączone pomieszczenia znajdujące się w prawej części podwalni pełniły pierwotnie funkcję izb pogotowia. W czasie II wojny światowej, kiedy Niemcy Fort VII przekształcili na obóz koncentracyjny były to cele o numerach 60-61. W pomieszczeniach tych połączonych obecnie z sąsiadującą celą nr 59 niedługo znajdować się będzie wystawa poświęcona poznańskim fortyfikacjom, na której będzie można zobaczyć m. in. makiety poszczególnych typów poznańskich fortów.
7. Wejście do prawej prochowni (celi nr 1) z odtworzonymi kilka lat temu fortecznymi drzwiami.
Po lewej stronie znajdowało się zamurowane w wyniku modernizacji fortu przed I wojną światową wejście do poterny prowadzącej do prawej kaponiery barkowej. Na murze widoczny pozostał powojenny napis „do schronu OPL”. Kiedy po II wojnie światowej fort wykorzystywany był przez wojsko, pomieszczenie prochowni pełniło funkcję schronu przeciwlotniczego. Po prawej stronie znajduje się wylot poziomego kanału wentylacyjnego. Obok drzwi zwraca uwagę mała tabliczka kamienna, pod którą znajdował się wmurowany w ścianę reper (znak geodezyjny).
8. Korytarz prowadzący do prawej prochowni (celi nr 1)
Po lewej stronie znajduje się wejście do poterny prowadzącej do prawej kaponiery barkowej, natomiast po prawej stronie widoczne są ślady po zamontowanych przed I wojną światową drzwiach przeciwpodmuchowych, które wzmocnione były kątownikami. W głębi, po prawej stronie widoczne jest wejście do korytarza wentylacyjnego, którym zwiedzający będą mogli obejść tzw. pomieszczenie składu.
Natomiast poniżej mogą Państwo obserwować aktualny stan robót.
STAN PRAC – 25.05.2020
Możemy już powiedzieć, że pierwszy etap prac budowlanych wchodzi w końcową fazę. Roboty prowadzone są zgodnie z harmonogramem. Dzięki decyzji Rady Miasta Poznania i dofinansowaniu projektu na lata 2021-2022 dodatkową kwotą 5 000 000 zł, mogliśmy przystąpić do wyboru wykonawców II etapu prac czyli renowacji fos.
100 000 złotych dostaliśmy z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju” . Za te pieniądze poprawimy dostępność do muzeum. Uporządkujemy i na nowo utwardzimy teren przed bramą Fortu VII.
Wspólnie z pracownią JAZ+ Architekci pracujemy nad projektem ekspozycji ścieżki fortyfikacyjnej. Obecnie wybieramy wykonawcę replik sprzętu artyleryjskiego. Precyzyjnie odtwarzane są historyczne detale m.in. specjalne kraty montowane w otworach strzelniczych. I na wiosnę Fort się zazieleni. Przypominamy, że użyto specjalnej mieszanki traw, takiej, która przy okazji wzmocni skarpę. Resztę można zobaczyć na zdjęciach:
STAN PRAC – 8.04.2020
Na elewacji koszar szyjowych naprawiane są fugi i montowana nowa stolarka okienna. W podwalni układane są kanały teletechniczne. Na prawym majdanie przystąpiono do specjalnych zabiegów przy korzeniach wyciętych samosiewów – używa się do tego specjalnej grzybni wskazanej przez Miejskiego Konserwatora Zabytków, które co pewien czas muszą być polewane wodą dla podtrzymania rozwoju grzybni. Odtworzono „Schody Śmierci” , dzięki wykorzystaniu 11 pozostałych, historycznych stopni. Naprawianie i uzupełnianie są braki w kominkach wentylacyjnych.
Dużo się dzieje, dzięki czemu jeden z najlepiej zachowanych obiektów fortyfikacyjnych w Poznaniu powoli odkrywa swoje oryginalne oblicze.
„Renowacja i adaptacja Fortu VII w Poznaniu dla zachowania dziedzictwa kulturowego”
Nr projektu:
nr RPWP.04.04.01-30-0042/16-00, Umowa o dofinansowanie nr RPWP.04.04.01-30-0042/16 z dnia 20.12.2017 r.
Program operacyjny:
Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014-2020:Działanie 4.4 Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego, Poddziałanie 4.4.1 Inwestycje w obszarze dziedzictwa kulturowego regionu
Wartość projektu:
Całkowita wartość Projektu: 23 ,01 mln zł,
Dofinansowanie z Funduszu WRPO: 11,18 mln zł
Wkład własny do Projektu zapewnia Organizator Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości – Miasto Poznań
