Podobnie jak w latach ubiegłych Wielkopolskie Muzeum Niepodległości objęło patronatem Ogólnopolski Rajd Pieszy „Szlakiem Bitwy nad Bzurą 1939 im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby”. Zapraszamy do zapoznania się z tekstem Marcina Reczyckiego, który opisuje tegoroczny rajd.
Dnia 17 września 2022r. Wojskowe Koło PTTK przy Klubie 25 Brygady Kawalerii Powietrznej z Tomaszowa Mazowieckiego razem z Oddziałem Łódzkim PTTK im. Jana Czeraszkiewicza i 7 batalionem kawalerii powietrznej zorganizowali IV Ogólnopolski Rajd Pieszy „Szlakiem Bitwy nad Bzurą 1939 im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby”. W tym roku rajd przeprowadzony został przy wsparciu i pomocy Oddziału PTTK w Kutnie, Stowarzyszenia Muzealna Grupa Historyczna im. II batalionu 18 pułku piechoty, Instytutu Pamięci Narodowej, Powiatu Sochaczewskiego, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sochaczewie oraz Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. KEN w Warszawie, Filia w Sochaczewie. Patronat honorowy nad rajdem, tak samo jak w latach poprzednich, objęło Wielkopolskie Muzeum Niepodległości w Poznaniu oraz jego oddział Muzeum Armii „Poznań”.
Tegoroczna trasa rajdu przebiegała po ziemi sochaczewskiej szlakiem historyczno-turystycznym „Traktem Pamięci Bohaterów Bitwy nad Bzurą 1939”. Pomysłodawcą stworzenia szlaku był założyciel Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą Maciej Wojewoda, zaś twórcą Jakub Wojewoda i Stowarzyszenie Muzealna Grupa Historyczna im. II batalionu 18 pułku piechoty z Sochaczewa. Oczywiście przewodnikiem na trasie był kol. Jakub Wojewoda, obecnie kierownik Muzeum Techniki w Warszawie, Oddziału Muzeum Wojska Polskiego.
Głównym celem rajdu jest popularyzacja tradycji i historii oręża Wojska Polskiego, a w szczególności propagowanie wiedzy o Bitwie nad Bzurą, wydarzeniu będącym największą bitwą Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej Polskiej podczas wojny obronnej Polski w 1939 roku, a także upamiętnienie bohaterstwa żołnierzy biorących udział w Bitwie nad Bzurą, przypomnienie postaci, miejsc, walk toczących się wzdłuż rzeki Bzury w okresie od 9 do 22 września 1939r. i uczczenie pamięci wszystkich poległych w Kampanii Wrześniowej 1939
Rajd rozpoczął się rano na cmentarzu wojennym 255 żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939 roku w Budach Starych. Wieś i okoliczne lasy były „świadkami” wielu dramatycznych chwil, lotnictwo niemieckie silnie ostrzeliwało i bombardowało te tereny, tutaj koncentrowały się oddziały polskich Armii „Poznań” i „Pomorze” w drodze na przeprawy przez Bzurę w rejonie Mistrzewice – Witkowice – Kamion.
Następnie turyści udali się w trasę pieszą poprowadzoną lasami Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu w kierunku Rokiciny. Tam, na cmentarzu wojennym ok. 300 żołnierzy z oddziałów Armii „Poznań” i „Pomorze” poległych w końcowej fazie Bitwy nad Bzurą, zapoznani zostali z ostatnim szturmem, ku przeprawie przez Bzurę i do Puszczy Kampinoskiej, zgrupowania sformowanego z rozbitych oddziałów przez gen. Stanisława Grzmot-Skotnickiego. Nastrój tych walk, uczestnikom rajdu, oddał fragment listu kpr. pchor. Aleksandra Przeźmińskiego do matki z 16 września 1939 roku, który znajdował się na jednej z tabliczek w kształcie nieśmiertelników na wysokim metalowym krzyżu pośrodku cmentarza. „… Siedzę w okopie i czekam swej śmierci. Nieprzyjaciela nie widzę. Jedynie samoloty i artyleria nie dają nam spokoju. Walczymy z wrogiem niewidzialnym …”
Dalej pieszo, poprzez gęstwinę młodzieszyńskich lasów, dotarli do cmentarza wojennego ok. 300 żołnierzy WP poległych we wrześniu 1939 roku, znajdującego się na wzniesieniu wydmowy. Po zamknięciu 18 września 1939 roku przez Niemców przepraw przez Bzurę, w lasach Leontynowa zebrał się kilkusetosobowy oddział z różnych pułków, które w poprzednich dniach utraciły w walce zwartość. Nie znając sytuacji ogólnej, w warunkach otoczenia, grupa ta zorganizowała, w tym miejscu, na zalesionej wydmie, samodzielny punkt obronny, który stał się polowym bastionem bronionym do ostatnich dni września 1939 roku.
Potem uczestnicy rajdu udali się na wydzieloną kwaterę wojenną cmentarza parafialnego w Juliopolu, gdzie spoczywają żołnierze WP polegli w Bitwie nad Bzurą. Według różnych źródeł, razem pochowanych jest tam od 2200 do 3773 żołnierzy polskich z Armii „Poznań” i „Pomorze”. Na koniec rajdu grupa zatrzymała się w Śladowie przy pomniku ofiar zbrodni, znajdującym się na wale przeciwpowodziowym Wisły. W tym miejscu, 18 września 1939 roku, wojska niemieckie dokonały jednej z największych zbrodni wojennych w czasie kampanii wrześniowej tj. rozstrzelali i utopili ok 300 osób, w tym 252 żołnierzy WP z Armii „Poznań” i „Pomorze”. Z masakry uratowały się jedynie 2 osoby cywilne.
Rajd zakończono uroczyście w Osadzie Puszczańskiej PTTK w Tułowicach, gdzie wręczono zdobyte przez uczestników kolejne stopnie Odznaki Turystyczno – Krajoznawczej PTTK „Szlakiem Bitwy nad Bzurą 1939 im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby” oraz Odznaki Pamiątkowe w kształcie nieśmiertelników żołnierzy z 1939 roku o tej samej nazwie. Tam też nastąpiło rozwiązanie konkursu o Bitwie nad Bzurą 1939 i wręczenie nagród.
Zapraszamy wszystkimi chętnymi, którzy lubią uprawiać turystykę militarną i historyczną, we wrześniu następnego roku, na kolejną edycję Ogólnopolskiego Rajdu Pieszego „Szlakiem Bitwy nad Bzurą 1939 im. gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby”, który poprowadzony zostanie kolejnymi miejscami „Traktu Pamięci Bohaterów Bitwy nad Bzurą 1939” po ziemi sochaczewskiej.
Tekst i foto: Marcin Reczycki
