W dniu rocznicy wybuchu III Powstania Śląskiego zachęcamy do zapoznania się z dokonaniami Wielkopolan biorących udział w walce o przyłączenie Górnego Śląska do niepodległej Polski.
Obszar Górnego Śląska, zamieszkały przez ludność polską i niemiecką, przedstawiający znaczny potencjał przemysłowy, stał się areną zmagań pomiędzy Rzeszą Niemiecką, a odrodzoną Polską. Decyzją Rady Najwyższej konferencji pokojowej w Paryżu, kwestię przynależności państwowej Górnego Śląska rozstrzygnąć miał plebiscyt. Rozwiązanie takie nie było satysfakcjonujące dla żadnej ze stron tlącego się konfliktu. Zarówno Polacy, jak i Niemcy spodziewali się rozstrzygnięcia korzystnego dla własnych interesów narodowych. Trudna sytuacja gospodarcza, społeczna i polityczna regionu, potęgowała polsko-niemiecki antagonizm. Odradzanie się niepodległej Polski stało się impulsem dla ożywienia działalności polskiego ruchu narodowego na Górnym Śląsku. Przeciwko aspiracjom narodowym lokalnej ludności polskiej, opowiadającej się za ponownym złączeniem z Polską, zdecydowanie występowały władze niemieckie. Stosując wobec Polaków terror i represje, zamierzały siłą utrzymać w swoim posiadaniu prowincję śląską. Odpowiedzią strony polskiej był wybuch trzech Powstań Śląskich. Każde miało odmienny charakter oraz cele. I Powstanie Śląskie (16/17 – 24 sierpnia 1919 roku) wybuchło samorzutnie, jako reakcja na nasilający się niemiecki terror. Katalizatorem stała się masakra górników w kopalni w Mysłowicach. Powstańcy stawiali sobie za cel przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Ze względu na słabe przygotowanie oraz przygniatającą przewagę militarną przeciwnika, zakończyło się klęską. W obawie przed represjami wielu powstańców udało się na emigrację, szukając schronienia w Polsce. II Powstanie Śląskie (19/20 – 25 sierpnia 1920 roku) było zaplanowaną i zorganizowaną demonstracją siły, ukierunkowaną na ukrócenie antypolskiej działalności bojówek niemieckich oraz usunięcie niemieckiej policji bezpieczeństwa z terenu plebiscytowego. Sprawnie przeprowadzona akcja wojskowa zakończyła się sukcesem, przynosząc poprawę położeniu ludności polskiej w przeddzień plebiscytu. III Powstanie Śląskie (2/3 maja – 5 lipca 1921 roku) było reakcją na niekorzystny wynik plebiscytu oraz plany pozostawienia prawie całego Górnego Śląska przy Niemczech. W wyniku sprawnie przeprowadzonej akcji wojskowej powstańcy zdołali opanować większość terenu plebiscytowego. Dwumiesięczne walki wpłynęły na zmianę stanowiska Ententy. Rada Ambasadorów zadecydowała o bardziej korzystnym podziale Górnego Śląska. Polsce przyznano większy niż pierwotnie teren, wprawdzie była to mniejsza część Górnego Śląska, ale lepiej uprzemysłowiona, z większością kopalń, hut i stalowni. 16 lipca 1922 roku w Katowicach podpisany został „Akt pamiątkowy objęcia Górnego Śląska przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej”.
Wielkopolanie nie pozostali obojętni na wydarzenia rozgrywające się w ich najbliższym sąsiedztwie, na Górnym Śląsku. Po wybuchu każdego z trzech Powstań Śląskich okazali wsparcie rodakom, organizując wiece, manifestacje, zbiórki pieniędzy i pomoc materialną. Z Wielkopolski wysłano koleją znaczne zapasy żywności, umundurowania, broni, amunicji i lekarstw. Nie zabrakło również ochotników gotowych walczyć z Niemcami, szacuje się, że w trzech Powstaniach Śląskich walczyło łącznie około 6 tys. Wielkopolan.
O roli Wielkopolski i Wielkopolan w walce o przyłączenie Górnego Śląska do niepodległej Polski przeczytacie Państwo w publikacji przygotowanej przez Muzeum Postania Wielkopolskiego 1918-1919: 19-20-21 Wielkopolanie w Powstaniach Śląskich
Zapraszamy do lektury!
